ALKOHOLA “NEURRIAN” HAR AL DAITEKE?

Batzuetan esan ohi da alkohola kaltegarria ez dela neurri batean hartzen bada. Batzuek esaldi hau aitzakia bezala hartzen dute egunero alkohola edateko; “Medikuek diote pixka bat onuragarria dela”, esaten dute. Baina egia al da alkohola osasungarria izan daitekeela?

Alde batetik, jakin ezazue hau ez dela egia eta frogatuta dagoela alkohola guztiz kaltegarria dela osasunerako; izan ere, gure gibelari asko kostatzen zaio alkohola bezalako sustantzia toxikoak tratatzea. Beraz, egunero baso bat ardo edaten badugu, gure gorputza askoz azkarrago hondatuko da.

Gainera, gazteen kasuan, alkoholak askoz gehiago kaltetzen ditu, eta ez bakarrik haien gibelak, baita haien garuna ere. Badago gure garunaren zati bat ez dagoena guztiz garatuta 25 urte eduki arte. Ondorioz, alkoholak kalte sendaezinak eragin ditzake garunean.

Halaber, gazteak askotan ez dira gauza neurria hartzeko eta, beraz, oso erraza da gehiegi edatea.

Bestalde, alkohola bezalako sustantziek oso erraz eragiten dute menpekotasuna. Okerrena da konturatu gabe gertatzen dela eta hasieran egun bakoitzeko baso bat zena, botila bat bihurtzen da. Azken finean, horrela hasten dira menpekotasun guztiak.

Horrela, menpekotasunean sartzen diren pertsonentzat oso zaila izaten da ateratzea eta horrek hainbat arazo sortzen ditu, ez bakarrik menpekotasuna bera, baita arazo psikologikoak edo harreman-arazoak ere.

Azkenik, eta hau guztia kontuan hartuz, argi dago alkohola ez dela batere onuragarria, ez gure osasunerako, ezta gure bizitzarako ere. Beraz; bai, alkohola har daiteke, baina nik bi aldiz pentsatuko nuke edan aurretik. Azken finean, osasuna paregabeko ondasuna dugu eta hori balioztatzea oso garrantzitsua da. 

Paula Galicia, 1. Batxilergoa.

BIDEOJOKOAK, MENPEKOTASUN BERRIA GAZTETXOEN ARTEAN?

Bideojokoek sortzen duten menpekotasunari buruz hitz egiten hasteko, esan beharrekoa da gaur egun haur gehienak denbora luzez egoten direla mota desberdinetako kontsolekin jolasean. Gauza jakina da bideojokoen erabilerak izugarrizko menpekotasuna eragiten duela etxeetako txikienengan, baina gai honen larritasunaz ohartzen al gara?

Alde batetik, azpimarratu beharra dago bideojokoekin jolasean ematen duten denbora luzea. Gaztetxo askok orduak ematen dituzte beren logeletan kontsolekin, kirola egin beharrean edo lagunekin ibili beharrean etxean geratzea nahiago izaten dute. Gurasoek garunak urtu behar dituzte konponbide bila, askotan bideojokorik gabe zigortzea erabakitzen dute eta ondorioz gaztetxoak urak eta suak hartzen dituzte.

Gainera, haurrak ohartzen ez diren arren, haiek dira bideojokoen ondorioz gerta ala gerta galtzaile ateratzen direnak. Izan ere, bideojokoek ondorio izugarriak dakartzate osasunarentzat. Alde batetik, ikusmena asko kaltetzen da etorkizunera begira. Bestalde, bideojokoek urduri jarrarazten gaituzte, eta menpekotasuna larria denean… zer esanik ez. Beharrezkoa da garbi uztea ume gehienek, gainera, joko agresiboak dituztela gustUko, helduei zuzenduak.

Aurreko guztia laburbilduz, azpimarratu nahi dut beharrezkoa dela kontziente izatea bideojokoek dakartzaten ondorioez. Horregatik, txikiak direnetik beharrezko hezkuntza jaso behar dute. 

Lucía Garmendia; 1. Batxilergoa

Duela hainbat urte, gazteek, hauen aisialdian lagunekin kalean jolasten ziren edo haien familia bisitatzen zuten; baina urteak pasa ahala, teknologia garatuz joan da eta haien aisialdian gehiago erabiltzen dute. Teknologiaren garapenari esker, gero eta gazte gehiagok bideojokoetan erabiltzen dute haien denbora. Horregatik, bideojokoen gatibu direla esan daiteke?

Ikerlariek esaten dutenaren arabera, azken hamarkadan makina bat gazte kalera atera edo lagunekin egon ordez, egun osoa bideojokoetara jokatzen egoten dira haien etxeetan. Horrek arazo asko sor ditzake: bakardadea, bullyinga, lagunak galtzea... Nire aburuz, gazteak ez dira konturatzen zenbat ordu igarotzen dituzten pantaila baten aurrean eta horrek kalte handia egiten diela. Horretarako, nire ustez, gurasoek duten papera oso garrantzitsua da beren seme-alabak ondo hezitzeko eta hauei egin behar ez dutena esateko. Gurasoez gain, nire iritziz, irakasleek ere lagundu behar dute, bideojokoetara asko jokatu ez dezaten eta beste modu batzuetan dibertitzeko esanez.

Hainbat arrazoirengatik izan daiteke gazteek hainbeste jokatzen dutela. Alde batetik, dibertitzeko erabiltzen dutelako, baina horretarako gurasoek, bere lagunekin edo gurasoekin ateratzeko esan behar diete.

Baliteke ere, urduri egotea edo gainezka eginda egotea eta orduan lasaitzeko erabiltzea. orduan, gurasoen eginkizuna eta baita eskolarena ere, lasaitzeko beste modu bat aurkitzea da.

Beste kasu bat, berri txarrak izan eta horiek ahazteko izango litzateke, eta horretarako gazteek bideojokoetan igarotzen dute egun guztia, gauza txarretan ez pentsatzeko; baina horretarako beste hainbat gauza egin daitezke bideojokoetara jokatu ordez; lagunei sufritzen ari zarela esan eta haien laguntza eskatu, adibidez.

Laburbilduz, nire ustez bideojokoek menpekotasun ikaragarria sortarazten dute gazteengan, eta horrek hainbat arazo oso larri ekar ditzake. Horri aurre egiteko, bai gurasoen laguntza, bai irakasleena beharrezkoak dira.

Pablo De Erauso. 1. Batxilergoa

EKONOMIA ETA EKOLOGIA BATERAGARRIAK AL DIRA?

Azkenaldi honetan, ekologia arloan Europar Batasunak hartutako neurriak direla eta, edozein telebista saiotan eztabaida bera izan da: ‘’zer eragozpen izango ditu ekonomian konbustio autoen desagertzeak?

XX. mendearen hasieratik, petrolioaren errekuntza izan da herrialde garatuen energia iturri nagusia. Hori dela eta, normala dirudi gure ekonomiaren garapena erregaien menpe egotea. Alabaina, duela hamarkada batzuk, hainbat gobernu energia berriztagarrietan inbertitzen hasi ziren. Hasieran, neurriz kanpoko gastua zen, ez baitzuen etekinik bueltatzen, baina han egindako aurrerapenek gaur egun ditugun energia iturri berriak (eguzki-energia eta energia eolikoa, adibidez) garatzen lagundu dute.

Gaur egun, energia berriztagarriak antzinako erregaiekin konpetitzeko gai dira. Izan ere, badira herrialde batzuk, Islandia kasu, energia hidroelektrikoari esker mantentzen direnak. Gainera, badago berriztagarrien produktibitatearen beste ‘’markadore’’ bat: inbertsio pribatua bere alde egiten hasi da. Europar gobernu gehienek 2030ko hamarkadarako barne errekuntzadun motoreak mugatu badituzte ere, badira hainbat enpresa, hala nola Volvo eta Toyota, 2020ko hamarkadarako ekologikoak diren autoak soilik salduko dituztela adierazi dutenak.

Enpresa hauen mugimenduek, datorren urteotan energia garbiak izango duen garrantzia adierazten dute. Ukaezina da lehen auto elektrikoak oso garestiak zirela eta ez zutela auto konbentzional batekin konpetitzerik; baina, gaur egun ikus dezakegunez, ekologia ekonomikoki ere errentagarria da.

Aurreko guztia gutxi balitz ere, garrantzi handiagoa duen beste arrazoi batek ere ekologiaren alde egiten du. Neurriz kanpoko erregaien erabilera dela eta, gure planeta suntsitzeko zorian gaude. Hori dela eta, beharrezkoa da bere alde egitea.

Duela urte batzuk, ezin izan zitzaien erregaiei uko egin, mundu ekonomia suntsitzeko arriskua zegoen eta; baina, gaur egun? Ikusi ahal izan dugunez, ekonomikoki gai gara energia iturri ekologikoak erabiltzeko. Hortaz, zer egingo dugu?

Álvaro Herrero, 2. Batxilergoa.